🤲Οι 7 ανοικτές πληγές της ελληνικής επιχειρηματικότητας
👉Tι αναφέρει πόρισμα του ΥΠΕΘΟ για την αναθεώρηση του ΕΣΠΑ – Όλος ο χάρτης των 500 εκατ. ευρώ επιδοτήσεων του 2025 για επιχειρήσεις
👉Νέες ευκαιρίες για χρηματοδότηση από τη στρατηγική STEP της Ε.Ε. – Οι αλλαγές που έρχονται με την αναθεώρηση των πόρων συνοχής
🤲Οι 7 πληγές στην επιχειρηματικότητα
1. Αν και το εξωτερικό ισοζύγιο βελτιώθηκε σημαντικά το 2023, παραμένει ακόμη χαμηλότερο από το προ της πανδημίας επίπεδο.
2. Ο δείκτης επενδύσεων ως προς το ΑΕΠ παραμένει ακόμη αρκετά χαμηλότερος από τον μέσο όρο της Ε.Ε.
3. Η πρόσβαση σε χρηματοδότηση εξακολουθεί να είναι δυσχερής για τις επιχειρήσεις ιδίως για τις μικρές και τις μεσαίες.
4. Οι επενδύσεις των ΜμΕ στην έρευνα και την ανάπτυξη παραμένουν χαμηλές, με συνέπειες στην καινοτομία και στην εμπορευματοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και κατ’ επέκταση στην παραγωγικότητα.
5. Ανάγκη για αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων, με έμφαση στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
6. Οι ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού παρουσιάζουν άνοδο και οι αναντιστοιχίες δεξιοτήτων εξακολουθούν να συνιστούν πρόκληση.
7. Εξακολουθούν να υφίστανται προβλήματα όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, ιδίως για τις γυναίκες και τους νέους.
Την ανάγκη να επουλωθούν επτά ανοικτές πληγές με τη βοήθεια και των κοινοτικών κονδυλίων του ΕΣΠΑ περιγράφει έκθεση του ΥΠΕΘΟ που εστάλη στις Βρυξέλλες τον Μάρτιο, στο πλαίσιο της εν εξελίξει διαπραγμάτευσης για την αναθεώρηση των κοινοτικών κονδυλίων. Η έκθεση επικεντρώνεται στην ελληνική επιχειρηματικότητα γιατί αφορά την ενδιάμεση επανεξέταση του προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα». Περιγράφει τις δυσκολίες που υπάρχουν στο εξωτερικό έλλειμμα, στις επενδύσεις, στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση, στην καινοτομία, στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, στις δεξιότητες και στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας.
Σύμφωνα με το έγγραφο, το πρώτο μέτωπο είναι το εξωτερικό ισοζύγιο, καθώς, αν και «βελτιώθηκε σημαντικά το 2023, παραμένει ακόμη χαμηλότερο από το προ της πανδημίας επίπεδο». Ως σημαντική υστέρηση αναδεικνύεται η περιορισμένη εξωστρέφεια της Ελλάδας: το άθροισμα εισαγωγών και εξαγωγών είναι στο 21,9% του ΑΕΠ, έναντι 43% μέσου όρου στην Ε.Ε. Επίσης, είναι πολύ υψηλή η αναλογία υπηρεσιών, στο 27,4% της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας, αν και η μεταποίηση στην Ελλάδα προσελκύει ολοένα και περισσότερες επενδύσεις (οι εξαγωγές της έχουν σχεδόν διπλασιαστεί σε σχέση με το 2017). Αναφορά γίνεται ακόμα και στην έλλειψη δυναμισμού που καταγράφει το επιχειρηματικό περιβάλλον, με την Ελλάδα να παρουσιάζει δείκτη αποχωρήσεων 5,3%, από τους χαμηλότερους στην Ε.Ε.
«Αγκάθι» είναι και ο δείκτης επενδύσεων ως προς το ΑΕΠ: παραμένει ακόμη αρκετά χαμηλότερος από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Οι υποτονικές επενδύσεις του παρελθόντος λειτούργησαν ως τροχοπέδη για την οικονομική σύγκλιση με την Ε.Ε., αναφέρεται. Η κρίση δημόσιου χρέους συνοδεύτηκε από συρρίκνωση πραγματικών επενδύσεων, σε ποσοστό άνω του 60 % μεταξύ 2008-2016. Πλέον οι ελληνικές επιχειρήσεις αναφέρουν ως κύρια εμπόδια για τις επενδύσεις την αβεβαιότητα, το υψηλό ενεργειακό κόστος, την έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού και το νομικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις. Επίσης, παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις, το υψηλό κόστος δανεισμού και οι περιορισμοί της πρόσβασης σε χρηματοδότηση εξακολουθούν να αποτελούν εμπόδια για επενδύσεις.
«Η πρόσβαση σε χρηματοδότηση εξακολουθεί να είναι δυσχερής για τις επιχειρήσεις ιδίως για τις μικρές και τις μεσαίες» επισημαίνεται. Για το 9,9% των εταιριών καταγράφηκε άρνηση χορήγησης ή απόρριψη του δανείου, ποσοστό που εξακολουθεί να υπερβαίνει τον μ.ό. της Ε.Ε. (8,7%), ενώ προβλήματα καταγράφονται και σε επενδύσεις κεφαλαίων από κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capitals) και επιχειρηματικούς αγγέλους (angel investors).
Ένα άλλο πεδίο είναι οι επενδύσεις μικρομεσαίων στην έρευνα και την ανάπτυξη: «παραμένουν χαμηλές, με συνέπειες στην καινοτομία και την εμπορευματοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και κατ’ επέκταση στην παραγωγικότητα». Στον τομέα της καινοτομίας, η Ελλάδα έχει επιδόσεις που αντιστοιχούν στο 79,5% του μέσου όρου της Ε.Ε. και σε έρευνα και ανάπτυξη οι δαπάνες φτάνουν στο 1,48% του ΑΕΠ, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (2,24%). Ειδικά οι δαπάνες των επιχειρήσεων εξακολουθούν να παρουσιάζουν σημαντική υστέρηση (0,73% έναντι 1,48%).
Για την ανάγκη αύξησης των παραγωγικών επενδύσεων, με έμφαση στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, επισημαίνεται πως μόνο το 41% των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων έχουν τουλάχιστον ένα βασικό επίπεδο ψηφιακής έντασης.
Οι ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού παρουσιάζουν άνοδο και οι αναντιστοιχίες δεξιοτήτων εξακολουθούν να συνιστούν πρόκληση, αναφέρεται. Το ποσοστό κενών θέσεων απασχόλησης στην Ελλάδα αυξήθηκε και οι ελλείψεις δεξιοτήτων επιδεινώνονται, καθώς μόνο το 15,1% του συνόλου των ενηλίκων στην Ελλάδα συμμετείχε σε δραστηριότητες κατάρτισης (έναντι 39,5% στην Ε.Ε.).
Επίσης, εξακολουθούν να υφίστανται προβλήματα όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, ιδίως για τις γυναίκες και τους νέους. Μόνο περίπου το 50 % των γυναικών εργάζεται, έναντι άνω του 70 % των ανδρών, κάτι που αντιστοιχεί σε ένα από τα μεγαλύτερα χάσματα απασχόλησης μεταξύ των φύλων στην Ε.Ε.
🤲Τα βασικά μέτωπα της οικονομίας
👉Το πόρισμα κάνει όμως αναφορά και συνολικά στις προκλήσεις για τη χώρα που σχετίζονται με την επιχειρηματικότητα, αλλά και με άλλα «αγκάθια», όπως το χρέος, τα «κόκκινα» δάνεια, αλλά και οι φυσικές καταστροφές και η γραφειοκρατία. Αναφέρεται σε προκλήσεις «που υποδεικνύουν την ανάγκη για στοχευμένες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις προκειμένου να επιτευχθεί βιώσιμη ανάπτυξη». Στις γενικές προκλήσεις αναφέρει τις εξής:
– Υψηλό δημόσιο χρέος: Παρά τη μείωση τα τελευταία χρόνια, το χρέος παραμένει σε υψηλά επίπεδα (162% του ΑΕΠ το 2023), με συνεχή ανάγκη για βιώσιμη δημοσιονομική πολιτική.
– Μη εξυπηρετούμενα δάνεια: Παρότι μειώθηκαν σημαντικά, εξακολουθούν να αποτελούν εμπόδιο στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη.
– Εξωτερική θέση: Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παραμένει ελλειμματικό, υποδεικνύοντας αδυναμία στις εξαγωγές και υψηλή εξάρτηση από εισαγωγές.
– Επενδυτικό κενό: Υπάρχει ανάγκη για αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων, με έμφαση στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.
– Υψηλή ανεργία: Παρότι μειώθηκε, παραμένει υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ε.Ε., ειδικά για νέους και γυναίκες.
– Πρόσβαση στην αγορά εργασίας: Ειδικά οι γυναίκες και οι νέοι αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης και ένταξης στην αγορά εργασίας.
– Ανεπαρκής έμφαση στις δεξιότητες της αγοράς: Υπάρχει χαμηλή σύνδεση μεταξύ εκπαιδευτικού συστήματος και αναγκών της αγοράς.
– Υποχρηματοδότηση: Η εκπαίδευση αντιμετωπίζει ελλείψεις σε πόρους και υλικοτεχνικές υποδομές.
– Αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών: Οι αυξανόμενες δασικές πυρκαγιές και πλημμύρες, λόγω της κλιματικής αλλαγής, ασκούν μεγάλη πίεση στο σύστημα πολιτικής προστασίας.
– Βραδεία περιβαλλοντική αδειοδότηση: Η γραφειοκρατία και η έλλειψη κανονιστικών πράξεων καθυστερούν επενδύσεις.
🤲STEP: Πώς θα γίνει η κατανομή για τα 150 εκατ. ευρώ
👉Μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, καινοτόμες, νεοφυείς επιχειρήσεις για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη, επιχειρηματίες που ιδρύουν και αναπτύσσουν επιχειρήσεις έντασης γνώσης με διεθνή παραγωγική και εμπορική προοπτική, συστάδες επιχειρηματικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων που δημιουργούν νέες νησίδες εξειδίκευσης έντασης γνώσης, αλλά και ακαδημαϊκοί φορείς θα μετέχουν στον νέο άξονα του ΕΣΠΑ. Ο λόγος για τις στρατηγικές τεχνολογίες για την Ευρώπη – STEP, που προστέθηκαν στο πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα», με ποσό 150 εκατ. ευρώ. Ουσιαστικά το ΕΣΠΑ προσαρμόζεται στη σχετική πρωτοβουλία της Ε.Ε.
Με βάση τον πρώτο σχεδιασμό, η κατανομή είναι η εξής:
– Συμμετοχή ελληνικών φορέων σε τρέχουσες ή και επικείμενες προσκλήσεις στο πλαίσιο των προγραμμάτων άμεσης διαχείρισης (π.χ., Horizon Europe, Innovation Fund, European Defense Fund, Digital Europe Programme, EU4Health). Θα στηριχθούν έργα που έχουν αξιολογηθεί και συμμορφώνονται με ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας, ιδίως τα κριτήρια επιλεξιμότητας (περίπου 60 εκατ. ευρώ).
– Εφαρμογή καινοτομιών από επιχειρήσεις ή έργα συνεργασίας επιχειρήσεων με ερευνητικούς φορείς (30 εκατ. ευρώ).
– Ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων επιχειρήσεων συμμετοχή ελληνικών φορέων σε έργα ΣΕΚΕΕ – Σημαντικά Εργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (55 εκατ. ευρώ).
– Ανάπτυξη Κέντρων Ικανότητας ή Συστάδων Καινοτομίας, δομών συνδημιουργίας και στρατηγικής συνεργασίας. Συνεργασίες ανάμεσα σε εξειδικευμένες ομάδες επιχειρήσεων και ερευνητών με στόχο την υποστήριξη δραστηριοτήτων υψηλής έντασης γνώσης (5 εκατ. ευρώ).
Το πρόγραμμα θα χρηματοδοτήσει κατά κανόνα παρεμβάσεις εθνικής κλίμακας, με διαπεριφερειακό χαρακτήρα. Η επιχορήγηση είναι το μέσο χρηματοδότησης. Η πλατφόρμα στρατηγικών τεχνολογιών για την Ευρώπη – STEP αναπτύχθηκε για τη στήριξη της ανάπτυξης ή της παραγωγής στην Ενωση ψηφιακών τεχνολογιών, τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών και βιοτεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένων φαρμακευτικών προϊόντων.
🤲Προσθήκες για άμυνα, στέγαση και οι… μεγάλοι
👉Το ΕΣΠΑ θα «γεμίσει» και με άλλες προσθήκες, που θα «διώξουν» προφανώς δράσεις για να «χωρέσουν». Οι προσθήκες «απαιτούνται» από τις νέες αλλαγές που ανήγγειλε η επιτροπή τον Απρίλιο, με βάση τις νέες «αμυντικές» συνθήκες. Θα καλύπτονται υποδομές μεικτής χρήσης (πολιτικής και αμυντικής), αλλά και αμυντικές βιομηχανίες. Επίσης, θα χρηματοδοτούνται και μεγάλες επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 250 εργαζομένους και έχουν υψηλό τζίρο. Επιπλέον, θα διπλασιαστούν τα κονδύλια για δράσεις στέγασης. Ολα αυτά θα ενσωματωθούν σε ακόμα μία αναθεώρηση του ΕΣΠΑ, που θα ετοιμαστεί έως το καλοκαίρι και θα σταλεί στις Βρυξέλλες, μαζί με τις τωρινές αλλαγές και την ενσωμάτωση της πλατφόρμας στρατηγικών τεχνολογιών για την Ευρώπη – STEP. Ενδεχομένως μαζί και με άλλες αλλαγές, που μπορεί να προκύψουν στη συνέχεια.
Οι επιδοτήσεις που έρχονται το 2025
Τον νέο σχεδιασμό για το 2025 κατάρτισε το πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα», με στόχο να προκηρύξει δράσεις 500 εκατ ευρώ. Η δράση Εξωστρέφεια Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, με προϋπολογισμό 200 εκατ. ευρώ, θα ενθαρρύνει επενδυτικά σχέδια υφιστάμενων επιχειρήσεων με ΚΑΔ μεταποίησης και συνοδευτικών υπηρεσιών για την αξιοποίηση και ανάπτυξη σύγχρονων τεχνολογιών, την αναβάθμιση των παραγόμενων προϊόντων ή παρεχόμενων υπηρεσιών.
Η ενίσχυση αυτοαπασχόλησης έρχεται έως τον Ιούνιο για πτυχιούχους που ιδρύουν νέα επιχείρηση, με προϋπολογισμό 100 εκατ. ευρώ. Τα Σχέδια Προσαρμογής Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων θα αφορούν υφιστάμενες επιχειρήσεις 20-50 ατόμων, που θα πρέπει να προσαρμοστούν στις αλλαγές, με προϋπολογισμό 30 εκατ. ευρώ.
Για το 3ο τρίμηνο με 120 εκατ. ευρώ προσδιορίζεται η ενίσχυση ερευνητικών υποδομών με την ανάπτυξη και την ενίσχυση των ικανοτήτων της έρευνας και της καινοτομίας και αξιοποίηση των προηγμένων τεχνολογιών. Ερευνητικοί φορείς των οποίων οι προτάσεις υποστήριξης εθνικών ερευνητικών υποδομών (σε συνέχεια σχετικής πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος της ΓΓΕΚ) θα εγκριθούν και θα ενταχθούν στον εθνικό οδικό χάρτη για την περίοδο 2021-27
Το Ταμείο Πατεντών (Patent Fund) είναι χρηματοδοτικό εργαλείο για την κατοχύρωση εφευρέσεων και την εμπορευματοποίησή τους μέσω της χρηματοδότησης του Minimum Viable Product. Θα υλοποιηθεί από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ) και θα χρηματοδοτεί επιχειρήσεις στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής τους για την κατοχύρωση εφευρέσεων με διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τη μετατροπή τους σε εμπορικά προϊόντα ή υπηρεσίες, με 41,4 εκατ. ευρώ.
Το Εθνικό Κέντρο Ικανοτήτων Ημιαγωγών θα χρηματοδοτήσει επιχειρήσεις (φορείς – χρήστες) προκειμένου να βελτιώσουν σχεδιαστικές ικανότητες και αναπτυξιακές δεξιότητες σε θέματα ημιαγωγών (3,6 εκατ. ευρώ). Η δράση Συμμετοχή στις Ευρωπαϊκές Συγχρηματοδοτούμενες Συμπράξεις Ερευνας και Καινοτομίας του Ορίζοντα θα μοιράσει 18 εκατ. ευρώ και τα Κέντρα Ικανοτήτων της έρευνας και της καινοτομίας 20 εκατ. ευρώ.
#NpgHoldingsTeam #NPG2025
